वैदेशिक रोजगार आय आर्जनका लागि आफ्नो देश भन्दा बाहिर गएर शारिरीक अथवा मानसिक श्रम गर्ने रोजगारी हो। विश्व बजारमा वैदेशिक रोजगारीका लागि विभिन्न देशका जनशक्तिहरू खपत हुने गर्दछन् । बर्तमान नेपाली अर्थतन्त्र वैदेशिक रोजागारको बिप्रेषणले धानिरहेको अवस्था छ। नेपालले अन्तर्राष्ट्रिय श्रम बजारमा आवश्यकता अनुरुपका युवा जनशक्तिहरूलाई सिमित समयका लागि आधिकारिक तवरले पठाउँदै आएको छ। नेपाली युवा श्रमिक कामदारहरूको रोजगारीको आकर्षक गन्तब्यको रूपमा रहेका मुलुकहरूमा मलेसिया, दुबई, साउदी अरब, कुबेत, बहराइन आदि मुलुकहरू रहेका छन। अमेरिका अस्ट्रेलिया क्यानडा लगाएतका मुलुकहरूमा पनि बहुसंख्यक नेपाली कामदारहरु वैदेशिक रोजगारको लागि पुर्गेका छन् ।
वैदेशिक रोजगारीलाई त्यो ठाउँलाई भनिन्छ जब धेरै व्यक्तिहरू एक देश देखि अर्को देशमा काम गरिरहेका हुन्छन् र उनीहरू प्रचलित ज्यालादरमा काम गर्न सक्षम हुन्छन् । अर्को शब्दमा, वैदेशिक रोजगारी मानसिक र शारीरिक रूपमा सक्षम र काम गर्न इच्छुक व्यक्तिहरूलाई प्रचलित पारिश्रमिक दरमा (काम) रोजगारीको उपलब्धता हो।
नेपाल कृषि प्रधान देश हो। अधिकांश मानिसहरूले कृषिमार्फत आफ्नो जीविका चलाउँछन् । तर नेपालका नागरिकहरु धेरै बेरोजगार छन् उनीहरुले काम पाएका छैन जसले तिनीहरूलाई वैदेशिक रोजगारी जान बाध्य छन्। बिदेशी रोजगारमा जानुका धेरै कारणहरु रहेका छन् जस मध्ये जनसंख्या वृद्धि, ढिलो आर्थिक विकास, अशिक्षा, मौसमी व्यवसाय, औद्योगिक क्षेत्रमा कम विकास, घरेलु उद्योगमा कमी आदि हुन । वैदेशिक रोजगारको समस्याका समाधानहरु जस्तै
जनसंख्या नियन्त्रण गर्नु, शिक्षा व्यवस्थामा बढी मात्रामा ध्यान दिनु, औद्योगिक विकासको क्षेत्रमा विकास गर्नु बिदेशी कम्पनी खोल्नलाई प्रोत्साहन गर्नु, सरकारले सबै नागरिकका लागि देशमै रोजगारको अवसर सृजना गर्नु आदि ।
रोजगार सीधा शिक्षा संग जोडिएको छ । यदि एक व्यक्ति रोजगार कमाउन चाहान्छ भने उसको शिक्षा हुनु अति आवश्यक छ, ऊ आफूले काम गर्ने क्षेत्रको ज्ञान हुनुपर्दछ । सरकारले पनि आम नागरिकलाई रोजगारीका लागि प्रशिक्षण दिन शुरू गर्नु पर्छ ताकि उनीहरू दक्ष हुन र रोजगारी पाउन सकून् । नेपालमा बेरोजगारीको समस्या लामो समय देखि चलिरहेको छ। यद्यपि सरकारले रोजगारी सिर्जनाका लागि धेरै कार्यक्रमहरू शुरू गर्नु पर्छ जसले गर्दा हाम्रा नेपाली युवाहरूलाई वैदेशिक रोजगारमा जानू नपरोस् तर वांछित प्रगति अहिलेसम्म हासिल हुन सकेको छैन। नीति निर्माताहरू र नागरिकहरूले अधिक रोजगारी सिर्जना गर्नका साथै रोजगारका लागि उचित सीपहरू प्राप्त गर्न सामूहिक प्रयास गर्न आवश्यक छ। वैदेशिक रोजगारी समस्याको समाधान हुनुपर्छ। एउट
समाधान जनसङ्ख्या वृद्धिमा नियन्त्रण गर्नुपर्छ । दोस्रो कुरा काममुखी शिक्षा लागू गर्नुपर्छ प्राविधिक शिक्षा कार्यमुखी शिक्षा हो। बेरोजगारहरूलाई सरकारले आर्थिक सहायता रहरुल दिनुपर्छ। उनीहरूले कुनै व्यापार सुरु गर्न सकून् अथवा साना उद्योगहरू सञ्चालन गर्न सकून् । जसले गर्दा वैदेशिक रोजगार समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । आर्थिक अवसर, रोजगार, गरिबी निवारण, विप्रेषण र राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा पु-याएको योगदानको दृष्टिले वैदेशिक रोजगीर नेपालमा ज्यादै महत्वपूर्ण क्षेत्रर्को रुपमा रहेको छ। प्रतिवर्ष श्रम बजारमा प्रवेश गर्ने तीन चौथाई युवायुवतीको प्रमुख आकर्षक वैदेशिक रोजगारी बन्न पुगेको छ। उच्च दक्षता भएका र प्रतिभावान युवासमेत मुलुकभित्र रोजगारीको अवसर नहुँदा विदेसिने गरेका छन् ।
विकासको राम्रो सम्भावना हुँदाहुँदै पनि रोजगारीको अवसरमा कमी भएकाले कामका लागि वैदेशिक रोजगारीमा जानु नेपालीहरु बाध्यता छन्। बेरोजगारीमा कमी ल्याउन र गरिबी घटाउन सहयोग पु-याएकाले वैदेशिक रोजगारीलाई तत्काल रोजगारीको वैकल्पिक माध्यमको रुपमा लिइन्छ यसलाई क्रमशः घटाउँदै लगेर मुलुक भित्रै युवा जनशक्तिको उपयोग गर्न सक्ने वातावरण सिर्जना गर्नु पर्दछ ।
मुलुकले श्रम सम्झौता गरी कामदार पठाएका मुलुकमा नेपाली कामदार ठगिने, शोषणमा पर्ने स्थिति समाप्त गर्दै वैदेशिक रोजगारीमा गुणात्मकता बढाउनुपर्छ। मुलुकमै काम गरेर खाने अवस्था र सबै कामको सम्मान गर्ने धारणा जनमानसमा विकास हुनु आजको अति आवश्यक रहेको देखिन्छ ।